…δεν σας κάνει να φαίνεστε πιο αξιόπιστος. Σας κάνει να φαίνεστε πως έχετε χάσει τον έλεγχο στα μάτια του παιδιού σας. Σας κάνει να φαίνεστε αδύναμος.
H χρήση σωματικής βίας με σκοπό την πειθαρχεία των παιδιών έχει μειωθεί τα τελευταία 50 χρόνια. Αλλά τι γίνεται με τις φωνές; Σχεδόν όλοι οι γονείς συνεχίζουν να φωνάζουν στα παιδιά τους, ακόμα και όταν γνωρίζουν πως αυτό δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Είμαστε φτιαγμένοι για να φωνάζουμε. Είναι ένα ένστικτο επιβίωσης, με σκοπό να προστατευτούμε. Είναι δύσκολο για εμάς να εγκαταλείψουμε τη συνήθεια να φωνάζουμε, διότι έχουμε την εντύπωση πως έτσι είναι φυσιολογικό να κάνουν οι γονείς.
Το να φωνάζουν οι γονείς στα παιδιά είναι ίσως η πιο διαδεδομένη αστοχία των γονέων σήμερα. Στις οικογένειες με τακτικά περιστατικά τσακωμών, τα παιδιά τείνουν να έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης. Μια μελέτη του 2014 στο The Journal of Child Development κατέδειξε ότι η φωνή στα παιδιά, προκαλεί παρόμοιες επιδράσεις με την σωματική τιμωρία: αυξάνει τα επίπεδα άγχους και στρες, προκαλεί κατάθλιψη και επιδεινώνει τα προβλήματα συμπεριφοράς.
Πόσες φορές σαν γονιός, αφού έχετε φωνάξει στα παιδιά σας, έχετε αναρωτηθεί: «Τελικά ήταν σωστή απόφαση να φωνάξω;»
Το να φωνάζετε δεν σας κάνει να φαίνεστε πιο αξιόπιστος ως γονιός. Σας κάνει να φαίνεστε στα μάτια των παιδιών σας πως έχετε χάσει τον έλεγχο. Σας κάνει να φαίνεστε αδύναμος. Και για να είμαστε ειλικρινείς, φωνάζετε επειδή είστε αδύναμοι. Είναι η αντίδραση ενός ατόμου που δεν ξέρει τι άλλο να κάνει.
Ωστόσο, οι περισσότεροι γονείς, δυσκολεύονται να φανταστούν πως θα περάσει μια μέρα χωρίς να έχουν φωνάξει στα παιδιά καθόλου. Οι νέες έρευνες πάνω σε αυτό, αναφέρουν πως οι γονείς έχουν δυο ερωτήματα: Τι να κάνω αντί αυτού; Πώς θα σταματήσω να φωνάζω τα παιδιά μου ;
Οι φωνές που βάζετε στα παιδιά σας για να σταματήσουν να τρέχουν στο δρόμο, δεν είναι κάτι για το οποίο μιλάμε εδώ. Εδώ αναφερόμαστε στη χρήση δυνατής φωνής ως μέσο διόρθωσης και συμμόρφωσης των παιδιών. Το να φωνάζουμε στα παιδιά με σκοπό να τα διορθώσουμε είναι αναποτελεσματικό ως εργαλείο και το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να υιοθετούν τα παιδιά μας τη συνήθεια να φωνάζουν. Φωνάζουμε στα παιδιά μας για τα ίδια πράγματα κάθε μέρα και φωνάζουμε όλο και πιο πολύ κάθε φορά, επειδή ακριβώς η αρχική χρήσης της δυνατής φωνής δε λειτούργησε.
Η γνώση ότι η φωνή είναι κακή, από μόνη της, δε θα βοηθήσει, σημειώνει ο Alan Kazdin καθηγητής ψυχολογίας και παιδοψυχιατρικής στο Yale. H φωνή δεν είναι στρατηγική. Είναι εκτόνωση.
«Αν ο στόχος του γονέα είναι η κάθαρση ¨για να σας δείξω πόσο τρελός είμαι¨, τότε ναι οι φωνές είναι πιθανώς τέλειος τρόπος» δήλωσε ο Dr Kazdin. «Εάν όμως ο στόχος είναι να αλλάξουμε κάτι στο παιδί ή να αναπτύξουμε μια θετική συνήθεια στο παιδί, οι φωνές δεν είναι η κατάλληλη μέθοδος για να το πετύχουμε. Υπάρχουν και άλλες στρατηγικές και δεν περιλαμβάνουν κραυγές σαν να είμαστε μανιακοί».
Πολλοί θεωρούν τη ‘θετική στάση’ του γονέα ως μια μορφή τεμπελιάς, λες και οι γονείς που είναι θετικοί δεν οριοθετούν τα παιδιά τους. Αλλά το να μην φωνάζει κανείς στα παιδιά του, απαιτεί εκ των προτέρων μια οργάνωση από τον ίδιο.
Ο Dr Kazdin σχεδίασε το πρόγραμμα ABCs, το οποίο εστιάζει στην προετοιμασία των γονέων να διαχειριστούν με επάρκεια τις συμπεριφορές των παιδιών τους και να μάθουν να τα οριοθετούν εποικοδομητικά.
Έτσι, αντί να φωνάζετε στο παιδί σας κάθε βράδυ, επειδή άφησε πεταμένα μέσα στο σπίτι τα παπούτσια του, καλύτερα ρωτήστε το, το επόμενο πρωί, αν μπορεί να βάζει τα παπούτσια του στη θέση τους από τη στιγμή που μπαίνει στο σπίτι. Βεβαιωθείτε ότι και εσείς βάζετε τα παπούτσια σας στη θέση τους όταν μπαίνετε σπίτι. Και αν το παιδί σας πάψει να πετάει τριγύρω τα παπούτσια του ή ακόμα καλύτερα τα βάζει στη θέση που πρέπει να είναι, πείτε του ότι τα κατάφερε πολύ καλά και κάντε του μια αγκαλιά.
Η μέθοδος ABC έχει μια πολύ συγκεκριμένη τακτική. Πρέπει να είστε ευχάριστοι, πιο συγκεκριμένα, να φορέσετε ένα μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπο σας και οι κινήσεις των χεριών σας να είναι παραστατικές την ώρα που εξηγείτε στο παιδί σας, τι περιμένετε από αυτό. Το επόμενο πράγμα που έχετε να κάνετε, είναι να πείτε με λεπτή, χαρούμενη φωνή ακριβώς αυτό που θέλετε. Τέλος, θα πρέπει να αγγίζετε το παιδί όταν θέλετε να του δώσετε κάποιου είδους λεκτική επιβράβευση.
Θέλουμε να χτίσουμε συνήθειες, σημειώνει ο Dr Kazdin. Η τακτική αυτή επιδρά στον εγκέφαλο και με την πάροδο του χρόνου αλλάζει τις συμπεριφορές από τις οποίες θέλετε να απαλλαγείτε, μειώνει τον εκνευρισμό και το αίσθημα ανεπάρκειας που νιώθετε όταν τα παιδιά σάς αγνοούν. Επιπρόσθετα, οι σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας βελτιώνονται. Όταν τα παιδιά συμπεριφέρονται καλύτερα, ο ισορροπημένος γονέας δεν νιώθει την ανάγκη να επιβληθεί, συμπεριφέρεται με επιείκεια και τα παιδιά ανταποδίδουν με συνέχιση της καλής συμπεριφοράς
Το θετικό του να εφαρμόζετε αυτό το σύστημα είναι ότι αντί να αντιδράτε έντονα μετά από μια άσχημη πράξη των παιδιών, αντί να περιμένετε την κακή συμπεριφορά για να θυμώσετε, εσείς έχετε ένα σχέδιο από πριν. Αλλά το να φτιάξετε ένα πλάνο απαιτεί πειθαρχεία από μέρους σας και αυτό είναι δύσκολο.
«Γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι έχουν αυτό που ονομάζουμε αρνητική προκατάληψη» σημειώνει ο Dr Kazdin. Είναι αυτό το κάτι στον μηχανισμό αντίδρασης του εγκέφαλου μας σύμφωνα με το οποίο, παρά την εξέλιξη μας, είμαστε πολύ ευαίσθητοι στα αρνητικά γεγονότα στο περιβάλλον.
Τελικά οι τεχνικές πειθαρχίας πρέπει να έχουν ως στόχο την αποτελεσματικότητα, δηλαδή κατά τη διάρκεια μιας μέρας τα παιδιά σας να κάνουν αυτά που εσείς θέλετε και όχι αυτά που δε θέλετε. Ο έπαινος λειτουργεί. Η τιμωρία όχι.
