Αγαπητοί γονείς,
Ο Στωικός φιλόσοφος Επίκτητος είπε κάποτε: «Μην εξηγείς τη φιλοσοφία σου. Ενσάρκωσέ την.»
Κι αν υπάρχει ένα πεδίο όπου αυτή η φράση αποκτά αληθινό βάθος, είναι η γονεϊκότητα. Γιατί όσα και να πούμε στα παιδιά μας, εκείνα τελικά μαθαίνουν από αυτό που είμαστε.
Στην καθημερινότητα ενός σπιτιού, τα παιδιά δεν παρακολουθούν μόνο τις λέξεις μας· παρατηρούν τον τόνο, τη στάση, τη συνέπεια. Ο τρόπος που μιλάμε όταν οδηγούμε, που απαντάμε όταν διαφωνούμε με τον σύντροφό μας, που αντιδρούμε στην αποτυχία ή στην κριτική – όλα αυτά είναι τα αληθινά μαθήματα ζωής. Το παιδί διαμορφώνει το ήθος του πολύ περισσότερο μέσα από την παρατήρηση παρά μέσα από τη διδασκαλία.
Κάθε φορά που εξηγούμε στο παιδί τι σημαίνει σεβασμός, η υπομονή μας σε μια δύσκολη στιγμή είναι εκείνη που του το δείχνει. Κάθε φορά που μιλάμε για δικαιοσύνη, η στάση μας απέναντι στα λάθη του είναι η πρακτική εφαρμογή αυτής της αρχής. Δεν υπάρχει πιο ισχυρή εκπαίδευση από τη συνέπεια ανάμεσα σε αυτά που λέμε και σε αυτά που πράττουμε.
Οι γονείς συχνά αισθάνονται την ανάγκη να εξηγήσουν, να αναλύσουν, να πείσουν. Όμως η σχέση με το παιδί δεν θεμελιώνεται στην πειθώ, θεμελιώνεται στην αυθεντικότητα. Ένα παιδί που βλέπει τον γονιό του να αναγνωρίζει τα λάθη του, να ζητά συγγνώμη, να δείχνει κατανόηση, μαθαίνει να εμπιστεύεται τον κόσμο και τον εαυτό του. Αντίθετα, όταν οι λέξεις συγκρούονται με τη συμπεριφορά, το παιδί μπερδεύεται: ποιο είναι το αληθινό μήνυμα;
Η φιλοσοφία της γονεϊκότητας είναι μια σιωπηλή διδασκαλία. Δεν χρειάζεται να την περιγράφουμε στα παιδιά μας· χρειάζεται να τη ζούμε μαζί τους. Όταν τρώμε μαζί, όταν γελάμε, όταν αποδεχόμαστε τη δυσκολία, όταν δείχνουμε σταθερότητα μέσα στην ανασφάλεια, τότε ενσαρκώνουμε τις αξίες μας.
Αν θέλουμε τα παιδιά μας να μεγαλώσουν με σεβασμό, καλοσύνη, υπευθυνότητα και θάρρος, πρέπει πρώτα να τα δουν μέσα μας. Η πιο ουσιαστική παιδαγωγική πράξη δεν είναι να εξηγούμε πώς να ζήσουν σωστά, αλλά να τους δείχνουμε, μέσα από τον δικό μας τρόπο ζωής, ότι αυτό είναι εφικτό.