Αγαπητοί γονείς,
Πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια στάση των παιδιών που μας αιφνιδιάζει: ένα σχόλιο, μια συμπεριφορά αχαριστίας. Έχουμε προσφέρει, έχουμε ανταποκριθεί στις ανάγκες του με κόπο και συνέπεια, κι όμως τη στιγμή εκείνη νιώθουμε ότι όλα παραγνωρίζονται. Είναι φυσικό να πληγωνόμαστε αλλά πίσω από την αχαριστία σπάνια κρύβεται πρόθεση ή αδιαφορία. Συνήθως πρόκειται για αναπτυξιακό στάδιο, για ανάγκη διαφοροποίησης ή για ψυχική κόπωση που το παιδί δεν μπορεί ακόμη να εκφράσει με λόγια.
Τα μικρότερα παιδιά δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη συναισθηματική προσπάθεια του γονιού. Για εκείνα, ο κόσμος περιστρέφεται ακόμη γύρω από το «εγώ» τους. Χρειάζονται χρόνο για να συνειδητοποιήσουν ότι πίσω από κάθε πράξη φροντίδας υπάρχει πρόθεση, κόπος και αγάπη.
Στην εφηβεία, η φαινομενική αχαριστία συχνά είναι έκφραση ανάγκης για αυτονομία. Ο έφηβος απομακρύνεται για να βρει τον εαυτό του. Η ευγένεια και η αναγνώριση υποχωρούν προσωρινά, καθώς προέχει η ανάγκη να θέσει τα όριά του. Αν ο γονιός απαντήσει με θυμό ή απογοήτευση, ενισχύει άθελά του τη σύγκρουση. Αν όμως σταθεί σταθερός, χωρίς ενοχή και χωρίς υπερβολική διεκδίκηση συναισθηματικής ανταπόδοσης, προσφέρει το πιο δυνατό μήνυμα: «είμαι εδώ, ακόμη κι όταν δεν αναγνωρίζεις τους κόπους μου».
Η αληθινή ευγνωμοσύνη δεν μαθαίνεται με συμβουλές αλλά με το δικό μας παράδειγμα, όπως όλες οι αξίες. Όταν ένα παιδί βλέπει έναν γονιό που εκφράζει ευγνωμοσύνη για την καθημερινότητα, τη συνεργασία, τη ζωή, αρχίζει να συνδέει την ευγνωμοσύνη με τη χαρά και όχι με την υποχρέωση. Η διδασκαλία της ευγνωμοσύνης είναι τελικά διδασκαλία εμπιστοσύνης: να νιώθουμε ότι όσα λαμβάνουμε έχουν αξία, ακόμη κι όταν είναι αυτονόητα.
Κλείνοντας, η «αχαριστία» δεν είναι απόρριψη. Είναι σημάδι ότι το παιδί μεγαλώνει, μαθαίνει να ξεχωρίζει, να δοκιμάζει, να διεκδικεί. Η αναγνώριση έρχεται αργότερα, όταν θα μπορέσει να δει ολόκληρη τη διαδρομή και να συνειδητοποιήσει τι του προσφέρατε. Ως τότε, η σταθερή σας παρουσία, η ψυχραιμία και η εμπιστοσύνη στη σχέση, είναι ό,τι χρειάζεται για να ανθίσει η ευγνωμοσύνη μέσα του.
Με εκτίμηση,
Τριανταφυλλιά Γαροφαλάκη
Παιδοψυχίατρος